GIÀNH LẠI NHÀ (Trích hồi ký 1954 -1958)

Cải cách ruộng đất ập đến, chúng nó chiếm hết nhà cửa rồi đuổi chị gái và bốn anh em trai chúng tôi ra một cái chòi tranh dột nát. Không giường chiếu, không nồi niêu bát đũa. Áo quần rách bươm, lạnh thấu xương, đêm thường không ngủ được, phải nhặt lá và que khô nhóm lửa sưởi. Không còn gì để ăn, tôi và em Hinh phải đi ăn xin. Hai anh tôi vào tận rừng nhặt hạt dẻ hoặc gánh củi bán.

 Bố mẹ tôi có hai cái nhà, một cái nhà lớn và một cái nhà bếp rộng. Nhà nậy ba gian hai hồi, kiểu cổ, cột lim, các vì kèo đều chạm trổ, lợp ngói nam. Nhà nậy vẫn nguyên. Nhà ngang chúng nó chia cho nông dân Trọng. Trọng đã dỡ nhà đó mang về xóm dưới. Nền đất nhà ngang còn lại chúng cho mẹ con mụ Rọoc dựng nhà. Nhà nậy có hai hộ ở: Vợ chồng lão Tấn và vợ chồng Cháu Trường. Lão Tấn là bộ đội tập kết. Vợ lão Tấn là Diệp, con mệ Lộc làm nghề buôn thúng bán mẹt ở xóm trên. Cháu Trường con ông Cu Tùy. Bố ông Cu Tùy là con nuôi cố nội tôi. Vào thời cải cách ruộng đất họ đối xử không tốt với gia đình tôi. “Cuộc cách mạng long trời lở đất” làm đảo lộn mọi luân thường đạo lý.

Sau khi “sửa sai” một thời gian, hai anh anh lớn của tôi đều ra Hà Nội học. Ở nhà, chỉ còn tôi, mới 13 tuổi, em Hinh 8 tuổi và chị Cúc. Không còn ai làm chỗ dựa, mọi việc lúc đó tôi tự quyết định tất cả. Chị Cúc lớn, nhưng con gái, với lại chị cũng buồn vì phải xa con. Hồi đó đã vào thời kỳ sữa sai. Không khí cải cách, nông dân vùng lên tan biến đâu mất, tất cả các gia đình có lương tri đều lên tiếng. Dư luận thương tiếc cụ Nghè (cha tôi) ngày một xôn xao trong thôn xóm. Trước những dư luận đó, tôi hỏi ý kiến của chị Cúc, thím Ấm và một vài nhà thân tín. Họ đều đồng ý với quyết định của tôi là giành lại nhà.

Tôi chuẩn bị một cái dao bầu đã mài sáng loáng. Nhân hôm hai lão đàn ông đi vắng, tôi vác dao xông sang, đi sau tôi là chị Cúc, ôm theo một đống áo quần, chăn chiếu. Vào nhà, tôi đứng ngay ở gian giữa, cúi mặt vào trong, vái ba vái rồi quay mặt ra cầm dao bầu dương cao, như sẵn sàng xông trận. Chị Cúc để chiếc chiếu xuống nền nhà, ngay gian giữa rồi trãi ra. Chị quỳ xuống quay đầu vào phía trong nhà vái như tôi. Mặt tôi đỏ lừ, giá như lúc đó có kẻ nào ngăn cản, tôi sẵn sàng chém. Tôi cứ đứng như thế. Chị Cúc lần lượt mang các thứ từ bên nhà thím Ấm sang: nồi niêu, bát đũa.... Tối đó chị Cúc, tôi và em Hinh ở gian giữa. Hai gia đình chúng nó ở hai bên. Mấy hôm đầu chúng nó có vẻ khó chịu, nhưng sau đó xịu dần và đối xử bình thường với chị em tôi. Khoảng một tháng sau thì gia đình Tấn Diệp rút lui. Lúc rút nó lấy luôn cái rương, vốn là của nhà tôi từ trước. Tôi sơ ý không giử lại. Khi chị Cúc về, chị rầy tôi chuyện đó.

Sau khi gia đình Tấn Diệp rút lui, gia đình Trường Diên cũng bắt đầu tính kế rút. Sau khoảng hai ba tháng thì chúng rút hết. Chúng tôi giành lại hoàn toàn nhà nậy. Sau khi lấy lại được nhà nậy rồi, tôi định đuổi mẹ con mụ Rooc. Nhưng mẹ con mụ không còn nơi nào để ở. Cứ thế mụ lần lừa mãi. Hơn nữa, mụ có chút bà con, nên chúng tôi không nở mạnh tay. Sau khi giành lại được toàn bộ nhà, tôi và chị tôi quét dọn, thắp hương mời ông bà về.

Tôi giành lại được nhà một thời gian thì chị tôi có về quê. Chồng chị ấy có nói là sao không để họ trả, mà lại đi giành. Tôi cố lắm mới không trút cơn giận lên câu nói đó. (Tếp theo: Giành lại ruộng)